فهرست
مقدمه
شرح کالبدی مسجد
صحن
گنبد و گنبدخانه
ایوان ها
شبستان های مسجد
مجموعه دستگاه ورودی
نقد معمارانه بنا
صحن
گنبد و گنبدخانه
ایوان ها
شبستان های مسجد
مجموعه دستگاه ورودی
نقشه های موجود از مسجد جامع قزوین
منابع و مآخذ
مسجد جامع قزوین یکی از قدیمی ترین بناهای شهر قزوین محسوب می شود . آنطور که شواهد باستان شناسی نشان می دهد مسجد بر روی آتشکده ای بنا شده که بقایای ستون های آن در گنبدخانه مسجد کاوش شده است.
در قسمت شرقی صحن مسجد و در امتداد شبستان شرقی طاقی وجود دارد که به آن طاق هارونی گفته می شود و بنای آن را به خلافت هارون الرشید یعنی در حدود سال 192 هجری قمری نسبت می دهند.
حدود سال 500 امیر ابو منصور زاهد خمارتاش در دوران سلطنت سلمان محمد فرزند ملکشاه سلجوقی گنبدخانه را به مسجد اضافه می کند. اینطور گفته شده که تاریخ شروع ساخت گنبد و گنبدخانه از 507 آغاز شده و در سال 514 تمامی بنا با تزِیینات آن تکمیل می شود. نماسازی و آجرچینی و بند کشی نقش دار جداره های گنبدخانه منطقه انتقال آن خاص دوره سلجوقی است.
دور دوم تحولات مسجد جامع قزوین مربوط به حکومت صفویان است.
ابتدا ایوان شمالی مسجد و جفت مناره های آن در زمان زمامداری شاه طهماسب دوم به مسجد اضافه می شود. البته برخی منابع با توجه به نحوه آجرکاری و تزیینات و بندکشی آجرها این بنا را متعلق به دوره سلجوقی و چند سال پس از گنبدخانه می دانند. اما به نظر اینجانب این مساله در ایوان شمالی هم ثابت شود می توان آن را سلجوقی دانست. به هر حال آنچه که برای ما مهم است این مساله است که ایوان ها متاخر تر از گنبداند.
ایوان دومی که به مسجد اضافه می شود ایوان جنوبی و ایوان متصل به گنبدخانه است که به دستور شاه عباس دوم در کنار گنبد ساخته و با آن ترکیب می شود. و پس ازآن ایوان غربی به دشتور شاه سلیمان صفوی و پس از آن ایوان شرقی ساخته می شود.
